غلامرضا خارکوهی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «گلستان ما» به تشریح ابعاد شخصیتی و فکری شیخ فضل‌الله نوری پرداخت و شیخ فضل‌الله را نه یک محافظه‌کار مذهبی، بلکه یک مجتهد آگاه و آزادی‌خواه معرفی کرد.

خارکوهی در ارزیابی خود از شیخ فضل‌الله نوری گفت: شیخ فضل‌الله نوری، عالم بزرگ دینی و مجتهد درجه اول تهران بود که به سازوکارهای سیاست و سالوس‌گری‌های فرنگی‌مآبان عصر خود به‌خوبی آشنایی داشت. 

وی یک مجتهد آگاه به زمان و مسائل سیاسی و اجتماعی و طرفدار عدالت و آزادی و قانون و حقوق ملت بر طبق اصول مذهبی بود.

این تاریخ‌نگار در تشریح مفهوم «مشروعه» که شیخ نوری مطرح کرد، گفت: شیخ فضل‌الله نوری نه دشمن انقلاب مشروطه بود و نه دشمن ملت، و نه مدافع استبداد، دنبال مشروطه مشروعه بود نه مشروطه سکولار‌ به عبارت دیگر، او معتقد به انقلابی بود که مبنای دینی و اسلامی داشته باشد و حاکمیت و قوانین آن منبعث از اصول مذهب شیعه، یعنی قرآن و اهل بیت رسول الله (ص) باشد. 

وی ادامه داد: به دیگر سخن، او صاحب تئوری مشروطه مشروعه بود؛ یعنی انقلابی مذهبی و شیعی و مدافع حق و حقوق واقعی مردم مسلمان و همه ایرانیان.

وی درباره واکنش مردم و علما به اعدام شیخ فضل‌الله نوری و پشتوانه مردمی او اظهار کرد: متأسفانه در آن زمان، غرب‌زده‌ها و فرنگی‌مآب‌ها چنان بر فضای سیاسی جامعه مسلط شده بودند و چنان افکار عمومی را با تبلیغات دروغین و تهدید و قدرت‌طلبی به نفع خود تغییر داده بودند که بسیاری از مردم و حتی روحانیون یا می‌ترسیدند از شیخ فضل‌الله حمایت کنند و یا بی‌تفاوت شده بودند و یا امکانش را نداشتند.

 خارکوهی بیان کرد: جریان غرب‌زده، شیخ فضل‌الله نوری را به عنوان دشمن مشروطه و طرفدار استبداد معرفی کرده بودند و این شایعات دروغ حتی در برخی افراد متدین و روحانی هم اثر کرده بود. 

این تاریخ‌نگار ابراز داشت: در چنین شرایطی حتی دوستدارانش جرأت دفاع از او را نداشتند. 

خارکوهی ابراز داشت: در حالی که او یک آزادی‌خواه واقعی بود و بیش از همه، مخالف استبداد و ستمگری حاکمان بود. 

وی افزود: به دیگر سخن، او یک مشروطه‌خواه مذهبی و مردمی و مخالف هر نوع استبداد، چه استبداد قاجاری و چه استبداد فرنگی‌مآبی بود.

خارکوهی به ابعاد فردی شیخ فضل‌الله نوری در اسناد تاریخی اشاره کرد و گفت: همه، ساده‌زیستی و اخلاق و علم و اجتهاد وافر شیخ فضل‌الله را قبول داشتند. او یک عالم برجسته و مردمی و با اخلاق و بسیار باسواد و هوشیار بود. 

وی بیان کرد: مخالفانش به دروغ او را متهم به طرفداری از شاه قاجار و استبداد می‌کردند. او اهل گفتگو و مناظره بود ولی مخالفانش از مناظره با او واهمه داشتند، چون در مقابل استدلالات و نفوذ کلام و منطق او کم می‌آوردند. 

وی ابراز داشت: کسانی که او را اعدام کردند، افرادی فراماسونر و غرب‌زده بودند و به او تریبون نمی‌دادند که با مردم سخن بگوید.

این تاریخ‌نگار در تفسیر تصویر شیخ فضل‌الله نوری هنگام اعدام با قرآن در دست، بیان داشت: شیخ فضل‌الله نوری واقعاً مرد خدا بود و مسلط به مفاهیم و دستورات قرآن. او می‌خواست احکام قرآن در جامعه پیاده شود نه دستورات سران انگلیس و روسیه که آن زمان سران جهان کفر بودند. 

خارکوهی یادآور شد: حتی قبل از بازداشت و اعدامش، برخی به او پیشنهاد کردند به سفارتخانه‌های انگلستان یا روسیه در تهران پناه ببرد تا نجات یابد اما او آنجا را لانه کفر می‌دانست و دون شأن یک عالم مسلمان. او حاضر شد جانش را بر سر عقیده اسلامی خود بگذارد ولی زیر بیرق کفر نرود. 

وی گفت: از نظر او پناه بردن زیر بیرق خدا بهترین پناهگاه است ولو آنکه با اعدام و شهادت همراه باشد.

خارکوهی در معرفی شیخ فضل‌الله نوری به جوانان امروز یادآور شد: شیخ فضل‌الله نوری یک مسلمان آزادی‌خواه واقعی بود و زیر بار استبداد قاجارها و سکولارها نمی‌رفت. 

وی افزود: جوانان را هم بسیار دوست داشت و همچون پدری دلسوز و مهربان آنها را ارشاد می‌کرد.

وی در پایان، جایگاه شیخ فضل‌الله نوری در فضای اجتماعی و سیاسی دوران خودش را چنین تبیین کرد: شیخ فضل‌الله در روزگار خود سرآمد عالمان پایتخت بود، او در علم و دیانت و هوش و سیاست بی‌نظیر یا کم‌نظیر بود. اما وقتی حاکمیت جامعه دست نااهلان بیفتد، انسان بزرگی مثل امام علی(ع) منزوی و خانه‌نشین می‌شود تا چه رسد به شیخ فضل‌الله نوری. کسانی که انقلاب مشروطه را ربودند، مشروطه را متروکه کردند، چون آن را از شعارها و اهداف اولیه ملت دور کردند و شیخ فضل‌الله و همفکرانش را منزوی و اعدام کردند.

وی تاکید کرد: حاکمان نااهل و سارقان انقلاب بعد از شهادت شیخ فضل‌الله چنان بلایی بر سر مشروطه آوردند که آدم چکمه‌پوشی مثل رضاخان با کمک انگلستان کودتا کرد و بقایای مشروطه را هم برباد داد.

انتهای خبر/