به گزارش گلستان ما به نقل از مشهدپیام، رشد روزافزون جمعیت شهرنشین به ویژه در کلانشهرها و تقاضای بیشتر مسکن و مجموعه‌های تجاری طی دهه‌های اخیر موجب دگرگونی چهره شهرهای بزرگ و برافراشته شدن ساختمان‌های مرتفع شده و مدیران و سیاست‌گذاران شهری استفاده از راهکار توسعه عمودی شهر را به عنوان یک راه‌حل برای رفع این نیاز برگزیده‌اند.

ساخت مجتمع‌های تجاری با نگاه درآمدزایی در کلانشهرها، سرمایه‌گذاران و مدیران شهری را مجاب کرده که سرمایه‌ها را به سوی تجاری‌سازی هدایت کنند و در نتیجه این اقدامات، کلانشهرهای ایران طی سالیان اخیر با رشد فراوان ساختمان‌های سر به فلک کشیده مواجه شده‌اند.

در این میان اما رعایت ضوابط و معیارهای بلندمرتبه‌سازی مطابق با استانداردهای جهانی و کشور و همچنین توجه به شاخصه‌هایی نظیر ابعاد فرهنگی، اجتماعی، روانی و امنیتی یک موضوع بسیار بحث‌برانگیز به نظر می‌رسد زیرا زندگی در میان حصارهایی از آهن، بتن و سیمان مطلوب هیچ‌کسی نخواهد بود.

چرایی، چگونگی و کجایی در برج‌سازی باید مشخص شود

یک پژوهشگر مسائل شهری در گفت‌وگو با خبرنگار مشهدپیام با تأکید بر اینکه باید به سه سؤال بنیادی در رابطه با برج‌سازی حتماً پاسخ داده شود، گفت: پاسخ به این سؤالات مشخص می‌کند که برج‌سازی، تجاری‌سازی، خانه‌سازی، مسجدسازی و حتی خیریه عمومی و هبه کردن در این امر می‌تواند اثرات فرهنگی ـ اجتماعی سوئی داشته باشد یا خیر.

سعید شعرباف تبریزی در تشریح این سه سؤال، اظهار کرد: نکته اول این است که برج‌سازی با چه هدفی انجام می‌شود و کدام‌یک از این اهداف تناسب بیشتری با وضعیت و مشکلات کنونی ما دارد؟ زیرا برخی از اهداف نه تنها مشکلی ندارد بلکه جزو نیازهای واجب ما به شمار می‌رود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه سؤال دوم این است که برج‌سازی چگونه صورت می‌گیرد؟، افزود: این امر جدای از هدف بوده و به این معنی است که نحوه بهره‌برداری و پیاده‌کردن مجتمع افراشته یا حتی مسکونی چیست؟

وی با بیان اینکه سؤال سوم در خصوص محل قرارگیری پهنه‌ها است، ادامه داد: برای نمونه متأسفانه در مشهد برج‌سازی و تجاری‌سازی با اهداف درستی صورت نگرفته، به این معنی که اهداف ما با مزیت‌های بلندمرتبه‌سازی تطابقی نداشته است.

این پژوهشگر مسائل شهری اضافه کرد: علاوه بر آن نحوه ساخت مجتمع‌های تجاری و ساختمان‌های بلند استاندارد نبوده که در غرب هم این موضوع مشهود است، در واقع دچار به‌هم‌ریختگی، شلختگی و بی‌قاعدگی هستیم.

شعرباف تبریزی بیان کرد: مهم‌تر از همه برای انتخاب محل مناسب پهنه‌ها در مجتمع‌های تجاری و بلندمرتبه به یک ضابطه مشخص نرسیدیم و ساخت‌وساز بدون ضابطه انجام می‌گیرد.

این استاد دانشگاه در خصوص چرایی این امر متذکر شد: بلندمرتبه‌سازی، برج‌سازی و در مجموع ساخت نهادهای عمومی مسکن مورد نیاز طبقه متوسط و ضعیف جزو واجبات شهر محسوب می‌شود که اثرات فرهنگی اجتماعی مناسبی دارد.

وی در خصوص چرایی، با بیان اینکه اکنون سبکی از برج‌سازی و بلندمرتبه‌سازی لوکس ویژه طبقه خاصی از اشراف رواج یافته، تأکید کرد: اگر در تمام شهر از این سبک برج‌سازی پر شود باز هم نیاز عمومی مسکن و طبقه متوسط به پایین بر سر جای خود باقی است.

اهمیت یافتن نقطه تعادل در برج‌سازی

معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد نیز با اشاره به اینکه باید استفاده بهینه‌ای از زمین شود، به خبرنگارمشهدپیام گفت: منظور از استفاده بهینه این است که تولید یک سانتیمتر خاک چندین میلیون سال طول می‌کشد و در صورت نبود رشد عمودی شهر، طبیعتاً باید رشد افقی اتفاق افتد.

محمدرضا حسین‌نژاد اضافه کرد: در این رشد افقی نیز از بین رفتن زمین‌های کشاورزی یا اراضی منابع طبیعی اتفاق می‌افتد.

وی تأکید کرد: برج‌سازی بی‌حد و حصر و بدون معیار نیز باعث ایجاد ترافیک، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، بیماری‌های روانی و سایر مشکلات خاص می‌شود بنابراین پیدا کردن نقطه تعادل اهمیت بسیاری دارد.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد یادآور شد: این نقطه تعادل در طرح جامع به عنوان خط و خطوط کلی معین شده که الزامات پهنه‌های بلندمرتبه‌سازی باید جداگانه تعیین شده و به تأیید شورای عالی معماری و شهرسازی برسد.

حسین‌نژاد تشریح کرد: به این معنا که در جایی که زیرساخت برج‌سازی وجود دارد متناسب با برج‌سازی طراحی شده و در مورد طبقات معمولی هم همین اقدام صورت گیرد.

وی با تأکید بر استفاده از زمین در حد تعادل، بیان کرد: استفاده از زمین اگر کمتر از تعادل باشد UnderDesign و اگر بیشتر از ان باشد OverDesign خواهد شد.

شکل‌گیری آثار فرهنگی مخرب در پی برج‌سازی در کلانشهرها

عضو سابق شورای شهر مشهد با اشاره به اینکه ساخت برج‌هایی با ارتفاع بلند باعث گستره دید تا شعاع یک کیلومتر و از بین‌‌رفتن حریم شخصی همسایگان می‌شود، گفت: این امر منجر به شکل‌گیری فرهنگ نامناسب در اطراف برج‌ها و همچنین کم‌رنگ شدن عفت در این اماکن است.

خلیل موحدی تأکید کرد: با ساخت و ساز برج‌ها در کلانشهرها ما شاهد شکل‌گیری آثار فرهنگی مخربی هستیم که گریبان شهر را گرفته که برج‌های الیزه و باران است در مشهد نمونه‌ای از آن است که بافت فرهنگی متفاوتی را در اطراف خود ایجاد کرده است.

وی متذکر شد: اگر شهرداری با نگاه درآمدی و اقتصادی می‌خواهد به مسئله برج‌سازی ورود کند باید نقطه‌ای از شهر را برای اجرای این پروژه‌ها تعیین کند تا آثار مخرب فرهنگی در پی نداشته باشد.

ضرورت استفاده از تکنولوژی‌های روز و نظارت بعد از بهره‌برداری ساختمان‌ها

سرپرست مدیریت ساماندهی و مهندسی بحران شهرداری مشهد نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مشهدپیام درباره خطرات احتمالی ناشی از برج‌سازی در کلانشرها اظهار کرد: دو نکته در این خصوص مورد توجه است.

امیر عزیزی ادامه داد: نکته اول موضوع مجاورت با گسل است که البته امروزه با استفاده از تکنولوژی‌های مدرن، متریال خاص و پیشرفت علم ساخت و ساز معمولاً دارای اهمیت زیادی نیست و در بسیاری از کشورها با استانداردهای بالا و متریال جدید مانند جداگرهای لرزه‌ای و دمپرها انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه نکته دیگر حریق بوده که در ساختمان‌های بلندمرتبه ممکن است بیش از سایر موارد اتفاق بیفتد، افزود: به طور معمول در کشورهای پیشرفته سیستم‌های اطفاء حریق در ساختمان‌ها یعنی همین چیزی که در ایران است، وجود دارد.

سرپرست مدیریت ساماندهی و مهندسی بحران شهرداری مشهد خاطرنشان کرد: تنها تفاوت این است که در ایران تا لحظه پایان کار، نظارت‌ها بسیار دقیق است اما در مرحله بهره‌برداری هیچ نوع نظارتی بر آن صورت نمی‌گیرد.

عزیزی اضافه کرد: اما در کشورهای مختلف مانند کره جنوبی یا ژاپن که ساختمان‌های بلندمرتبه‌تری از ایران دارند، این‌گونه نیست که برای ساختمانی با ارتفاع 100 متر خودروی آتش‌نشانی با نردبان 100 متر وجود داشته باشد.

وی افزود: بر روی سیستم‌های اعلان اطفاء حریق آنان نظارت‌های دوره‌ای وجود دارد و این سیستم‌ها پس از بهره‌برداری نیز بررسی شده و در صورت وجود مشکل رفع می‌شود، در واقع  تیم‌های حداقلی آن مجتمع‌ها این وظیفه را دارند که با نظارت سازمان‌های مختلف مباحث را رعایت کنند.

سرپرست مدیریت ساماندهی و مهندسی متذکر شد: بنابراین اگر دو ضرورت مجاورت با گسل‌ها و استفاده از تکنولوژی‌های روز و همچنین نظارت بعد از بهره‌برداری رعایت شود، احتمال وقوع حوادث کمتر است اما متأسفانه در کشور ما این امر رعایت نمی‌شود.

برخی از ساخت و سازهای غیرقابل توجیه ریشه در اقتصاد دارد

یک کارشناس مسائل شهری نیز تشریح کرد: در کلانشهرها پارک‌ها از نان شب واجب‌تر هستند زیرا مردم به دلیل زندگی در محیط پر و سر و صدا و ناهنجاری‌های ناشی از سیما و منظر شهر دارای ذهن درگیر و خسته‌ای هستند بنابراین به محیطی آرام با وسعت دید گسترده نیاز دارند.

مصطفی شریف تأکید کرد: امید است در آینده ساخت و ساز بر پایه اصولی صورت گیرد که نتوان براساس روابط یا نیاز مالی مدیریت شهری به راحتی از آن عبور کرد زیرا برخی از این ساخت و سازهای غیرقابل توجیه ریشه در اقتصاد دارد.

فاطمه شیرازی ـ سمیه عطائی

انتهاي پيام/