به گزارش گلستان ما؛ یک سال از واقعه سیل ویرانگر در برخی استان های کشور از جمله گلستان می گذرد؛ سیلی که تبعات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی فراوانی داشت به طوری که سید مناف هاشمی استاندار سابق گلستان را که در تعطیلات نوروزی به سر می برد، در خود غرق کرد.

به اعتقاد کارشناسان سیل گلستان معلول حوادث مختلفی از جمله كم بودن شیب رودخانه گرگانرود و لایروبی نشدن آن، جنگل تراشی و از بین بردن پوشش جنگلی، شرایط اقلیمی و بارش های كم سابقه در 100 سال اخیر، طراحی نادرست پل ها و ابنیه ها در مسیر جاده ها و رودخانه ها ، اشباع بودن خاک برای جذب آب، ذوب برف كوه های بالادست، ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم رودخانه ها، پر شدن سدهای"گلستان" ، "بوستان" و "وشمگیر"، لایروبی نشدن مصب دریا و ورود آب از استان های همجوار بود.

همزمانی سیل در استان گلستان ، لرستان و خوزستان و راه افتادن سیلاب در دروازه قرآن شیراز و خسارت های جانی و مالی بسیار نشان می دهد که در کشور ما هنوز بر سر مدیریت منابع آب سوء مدیریت وجود دارد در حالی که می توان از این آب ها به بهترین نحو خصوصا در مصارف کشاورزی استفاده کرد .

سوالی که مردم می پرسند این است؛ آیا نمی شد جلوی سیل ویرانگر گلستان را گرفت و آیا راهکاری برای این کار وجود نداشت ؟

پاسخ اغلب کارشناسان "آری" است و اکثر آن ها می گویند اگر سد نرماب چهل چای ساخته می شد گلستان هیچ گاه شاهد چنین سیل و خساراتی نبود .

سابقه طرح سد نرماب

ایده اولیه احداث سد نرماب در سال 1350مطرح شد و بعد از انقلاب اسلامی با پیگیری های مداوم شهرستانی و استانی طی سالهای ۷۵ تا ۸۱ مطالعه مرحله اول (مقدماتی) انجام و در فاصله 1382 تا 1385 نیز مطالعات طراحی انجام شد.

بعد از انجام مطالعات و اخذ مصوبه های مربوطه، با پیگیری مداوم اين طرح جزء مصوبات سفر اول و دوم (فاینانس) هيئت دولت به استان گلستان بشماره 89385 / 34716 مورخ 28اسفند 1386 جزء ۴-۶ مي باشد و مصوبه كميسيون ماده 32 طي نامه شماره 101596/814 مورخ 5 آبان 1386 توسط معاونت برنامه ريزی ونظارت راهبردی رئيس جمهور ابلاغ گرديد که در سال 1387 ردیف اجرایی بشماره 40201437 برای سد و شبکه اختصاص داده شد و در سال 1388 شبکه آبیاری و زهشکی بشماره طبقه بندی 40201626 از این طرح مجزا گردید.

طرح ساخت سد نرماب از شش قسمت كلی تشكيل شده است

سيستم انحراف (فرازبند، دو رشته تونل انحراف)، بدنه سد و سریز، راه های دسترسی، نیروگاه، مسیر انتقال چهل چای(بند انحرافی، کانال و تونل)، مسیر انتقال خرمالو (بند انحرافی، کانال و تونل) که عملیات اجرایی آن در سال 90 آغاز شده و طبق زمان بندی قرار بود تا سال 95 به بهره برداری برسد اما تحریم های اقتصادی و کمبود منابع باعث شد تا همچنان این ابرپروژه استان گلستان بر روی زمین بماند، اعتبار اولیه این پروژه چهار هزار میلیارد ریال که 85 درصد آن فایناس داخلی و توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و ۱۵ درصد نیز سهم اعتباری دولت پیش بینی شده است .

اهداف ساخت سد نرماب

سد نرماب بر روی سه رودخانه "نرماب، چهل چای و خرمالو" شهرستان مینودشت واقع در شرق گلستان قرار دارد و از نوع خاکی همگن به ارتفاع 60 متر، عرض تاج سد 10متر و طول تاج آن 807 متر و نیز حجم کل مخزن 125 میلیون متر مکعب می باشد .

هدف از ساخت سد نرماب – چهل چای تامین آب شرب 4 شهرستان شرق استان گلستان با جمعیت تقریبی 600 هزار نفر و تامین آب مورد نیاز ۲۴ هزار هکتار اراضی زراعی بخش کشاورزی شرق گلستان بوده است. ضمن آن که وجود این سد می تواند در کنترل و ذخیره سیلاب‌های فصلی، توسعه و بهبود کشاورزی در اراضی تحت پوشش، استفاده صحیح از منابع آب زیرزمینی و تلفیق آن با آب سطحی و همچنین توسعه صنعت گردشگری کمک شایانی کند.

اعتبار سد به 200 میلیارد رسیده است

در همین رابطه معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه ای گلستان می گوید: با پیگیری مدیریت شرکت و حمایت های مدیریت استان توانستیم اعتبار 20 میلیارد تومانی این سد را به 100 میلیارد تومان برسانیم ، همچنین توانستیم 100 میلیارد دیگر از اعتبارات محل مواد قانونی 10 و 12 به آن اضافه کنیم.

 داوود گیلک با بیان اینکه سد نرماب در کنترل سیلاب های استان گلستان نقش بسزایی دارد، خاطرنشان کرد: این سد علیرغم کامل نبودن، در سیل سال گذشته توانست در حوضه رودخانه نرماب سیلاب 440 متر مکعب در ثانیه را به حدود 240 متر مکعب در ثانیه برساند وگرنه خسارت های سیل بیش از این ها بود.

 وی افزود: یکی دیگر از پروژه های زیربنایی و مهم استان، آبرسانی از سد نرماب به 4 شهر شرق استان یعنی گنبدکاووس، مینودشت، آزادشهر و رامیان و نوار مرزی استان می باشد که به صورت سرمایه گذاری بخش خصوصی در حال انجام است که آب شرب حدود 550 هزار نفر از مردم شرق استان را تامین می کند و مرحله دوم و سوم این طرح که قسمتی از مجتمع های 1 و 2 و 3 فجر روستائی را در بر می گیرد ، در سال بعد آغاز می کنیم.

8 سد مخزنی بزرگ در گنبد کاووس داریم

سرپرست شرکت آب منطقه ای گلستان با بیان اینکه از مجموع 14 سد بزرگ مخزنی استان، 8 سد در شهرستان گنبدکاووس است، افزود : این حجم  57 درصد کل ظرفیت آب سدهای استان را شامل می شود.

سید محسن حسینی اظهار کرد: در بحث استفاده از آب برای زراعت و پرورش ماهی، نیاز به مناسبات جدیدی برای تنظیم عرضه و تقاضای آب بودکه این مساله سالهاست در کمیته توزیع آب سد ها  با محوریت آب منطقه ای، فرمانداری های مرتبط و دستگاه های ذی مدخل و نمایندگان بهره برداران مدیریت می شود و دائما نیاز به پایش و مراقبت دارد.

وی افزود: تلاش همکاران شرکت آب منطقه ای گلستان طی یک ماه اخیر در بحث مدیریت سیلاب در سه محور مدیریت مخازن سدها، مهندسی رودخانه ها و لایروبی رودخانه ها و ایجاد دایک های حفاظتی انجام شد تا بتوانند در این روزهای کرونایی، آرامش خاطری بین مدیران و مردم در بخش مدیریت سیلاب ایجاد کنند.

نقش قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء در پروژه نرماب – چهل چای

اما نقطه عطف پروژه سد نرماب حضور مقتدرانه قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء به عنوان یک پیمانکار صاحب رزومه داخلی است و آنچه که این سد بزرگ را از سایر پروژه های کشوری متمایز می سازد، ساخته شدن آن توسط متخصصان و جوانان ایرانی است، همین امر باعث شده تا مسئولان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جمله سردار سلامی فرماندهی کل سپاه خود از نزدیک از این پروژه محوری بازدید کند.

در بازدید اخیر سردار سلامی از پروژه های عمرانی سپاه در استان گلستان، وی بر اصرار سپاه به اتمام این پروژه تاکید کرد و گفت: سپاه پاسداران آمادگی دارد همه پروژه‌هایی که در اختیار دارد را در صورت تخصیص به موقع اعتبارات در زمان کوتاهتر از موعد اصلی، تکمیل و به دولت و ملت عزیز ایران اسلامی تحویل دهد.

 سعید محمد فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا نیز پروژه سد مخزنی و شبکه آبرسانی نرماب یکی از مهمترین طرح‌های عمرانی استان گلستان و کشور خواند و افزود : قرارداد اولیه آن در خرداد سال 89 مابین قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) و شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان منعقد گردید.

همچنین قرار گاه سازندگی خاتم الانبیا در تشریح این پروژه اعلام کرد: موضوع کلی این قرارداد شامل تأمین مالی، تأمین کالا، ساخت، نصب و راه‌اندازی سد می‌باشد که 30 درصد از مبلغ این قرارداد مربوط به احداث شبکه‌های آبیاری و زهکشی با بیش از 40 هزار متر طول کانال اصلی و 10 هزار متر طول کانال زهکش اصلی است و برای انجام عملیات اجرایی آن، مدت 78 ماه یا 6.5 سال پیش بینی گردید اما زمین پروژه در فروردین سال 91 تحویل قرارگاه شد و پیشرفت فیزیکی آن در بخش احداث سد و سازه های جانبی آن تاکنون 78 درصد می‌باشد و در صورت تکمیل در سال گذشته قادر بود 50درصد از ورودی آب به رودخانه گرگان‌رود را مهار کند و می‌توانست نقش اساسی در کاهش خسارات عظیم وارد شده به منطقه (4500 میلیارد تومان) ایفا کند.

عدم انجام تعهدات مالی از طرف کارفرما و عدم تملک اراضی در بخش احداث شبکه و به ویژه در بخش کانال انتقال آب خرمالو از جمله دلایل کند پیش رفتن پروژه است. مشکل معارضین و عدم تملک اراضی محدوده پروژه توسط کارفرما باعث عدم جابجایی روستاهای واقع در مخزن سد، جاده روستایی و نیز عدم جابجایی خط انتقال گاز روستایی درون مخزن سد شده و موجب ایجاد اختلال در روند انجام عملیات اجرایی عادی پروژه و به تبع آن موجب افزایش هزینه‌های تمام‌شده طرح شده است .

نرماب هر چه سریعتر آبگیری شود

استاندار گلستان نیز در رابطه با این پروژه گفت: کل اعتبار سد نرماب در قسمت های سازه، شبکه انتقال، شبکه توزیع به اضافه جابجایی پنج روستا، 1700 میلیارد تومان است که تاکنون 500 میلیارد تومان آن تامین شده که در این باره اگر کل مبلغ پروژه تامین می شد ما متحمل 4500 میلیارد تومان خسارت سیل در پایین دست نمی شدیم.

هادی حق شناس در گفت و گو با خبرنگار ما اذعان کرد: پروژه سد نرماب یک پروژه اساسی اولویت دار است و من حتما آن را پیگیری خواهم کرد، این پروژه سال 88 برآورد قیمت شده، سال 90 آغاز شده و اکنون هم در سال 99 هستیم، آماری که در استان از سال 90 وجود دارد به صورت میانگین یک سیل هر سال یا دو سال یک بار در استان گلستان به وقوع پیوسته است و اگر در تیر یا مردادماه سیل دیگری رخ دهد یقینا میزان خسارت بیشتر خواهد شد.

وی همچنین هشدار داد: به دلیل سست بودن سازه 17هزار و 500 واحد مسکونی که دچار سیل شده اند، سیل بعدی خسارت های وحشتناکی به بار خواهد آورد، این سد باید هر چه سریعتر آبگیری شود و مسائل مربوط به آن را نیز به وزیر نیرو منعکس خواهم کرد.

و اما آخرین وضعیت پروژه سد نرماب

مهدی ضیایی مدیر پروژه نرماب و رییس شبکه‌های آبیاری و زهکشی شرکت آب منطقه‌ای گلستان در گفت و گو با خبرنگار گلستان ما درباره آخرین وضعیت پروژه نرماب اظهار کرد: پیشرفت فیزیکی بدنه سد و تاسیسات جانبی 78درصد می باشد، یعنی جسم سد، تونل انحراف و سرریز به پایان رسیده است.

 ضیایی در پاسخ به سوال ما درباره زمان آبگیری سد گفت: ببینید ما دو ماه را به خاطر بیماری کرونا و بارندگی های اخیر از دست دادیم ولی اگر شرایط مناسب باشد تا پایان سال می توانیم آبگیری را داشته باشیم.

وی تصریح کرد: در شرایط فعلی سد نرماب قابلیت مدیریت سیلاب و رواناب های وارده به این حوزه آبریز را دارد و چون بخشی از این آب به سد وشمگیر منتقل می شود می تواند سیلاب های پایین دست را نیز مدیریت کند اما برای بحث خط انتقال آب شرب یک محل اعتباری دیگری دارد که باید انجام شود تا نوار مرزی و چهار شهرستان زیردست بتوانند به آب شرب دست یابند، در حال حاضر پیشرفت فیزیکی خط انتقال آب شرب در فاز اول حدود 100 کیلومتر معادل 10درصد پیشرفت دارد و این باید اجرا شود تا آب شرب برای پایین دست انجام شود.

رییس شبکه‌های آبیاری و زهکشی شرکت آب منطقه‌ای گلستان در خصوص جابجایی روستاهای اطراف سد نرماب گفت: 5 روستا باید جابجا می شدند که یک روستا انجام شد و مقدمات روستای بعدی را آماده کرده ایم که روستای جنگلده بالاست و اگر اعتبارات مناسب باشد تا آخر سال انجام می شود .

تخصیص منابع راه دراز آرزوها را کوتاهتر می کند

نگارنده این گزارش در پایان به این موضوع اشاره دارد که سد نرماب یکی از بزرگترین پروژه های عمرانی کشور است که در مهمترین حوزه یعنی "آب" به دستان توانمند متخصصان داخلی در قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء در حال ساخت است، سدی که بعد از آبگیری و اتمام کار نه تنها حجم زیادی از رواناب مناطق کوهپایه ای و جنگلی در شرق گلستان را در خود جمع و از ایجاد سیل جلوگیری می کند بلکه با تامین آب شرب 600 هزار نفر و مصارف کشاورزی در استانی که 72 نوع محصول قابلیت کشت دارد ، می تواند انقلابی در خدمت رسانی به مردم و خودکفایی ملی ایجاد کند .

به همین خاطر است فرماندهان سپاه و مسئولان طراز اول کشور در هر بازدید از استان گلستان سراغی از این پروژه مهم و محوری می گیرند و دوست دارند هر چه زودتر این پروژه به پایان برسد ، البته تخصیص منابع می تواند این راه دراز آرزوها را کوتاهتر نماید.

گزارش از جواد عموزاد

انتهای پیام/